مسائل حقوقی طلاق

طبقات ارث

تمامی خویشاوندان متوفی با همدیگر از او ارث نمی برند، بلکه وجود خویشاوندان نزدیک تر خویشاوندان دورتر را از ارث محروم می کنند. همچنین وجود بعضی از خویشاوندان مانع می شوند که بعضی از ورثه تمام یا قسمتی از سهم خود را از ارث ببرند.

ورثه طبقه اول:

در این طبقه دو دسته وراث وجود دارند که عبارتند از:

دسته اول: پدر و مادر، دسته دوم: اولاد و اولاد اولاد (نوه) و اولاد اولاد اولاد (نبیره) و ... پدر و مادر میت در کنار اولاد او و در صورتی که متوفی اولاد نداشته باشد در کنار نوه و در صورت نداشتن نوه در کنار نبیره و ... از متوفی ارث می برند. از این رو نه فرزندان متوفی مانع ارث بردن پدر و مادر او می شوند و نه پدر و مادر متوفی مانع ارث بردن فرزندان. فقط باید توجه داشت که با وجود فرزند (دختر یا پسر)، نوه ها یا نبیره ها ارث نمی برند. در واقع هنگامی نوه ها در کنار پدر و مادر متوفی ارث می برند که فرزندان متوفی در زمان مرگش زنده نباشند. این مورد درباره نبیره های متوفی نیز صدق می کند یعنی نبیره ها هنگامی در کنار پدر و مادر ارث میبرند که در زمان مرگ مورث، فرزندان یا نوه های او زنده نباشند.

مثال: فرض کنیم آقای (الف) فوت می کند. در زمان فوت او:

اگر فقط پدرش وارث او باشد (متوفی فرزندی نداشته باشد و مادر متوفی در قید حیات نباشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به پدر او تعلق می گیرد.

اگر فقط مادرش وارث او باشد (متوفی فرزندی نداشته باشد و پدر متوفی در قید حیات نباشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به مادر او تعلق می گیرد.

اگر فقط یک دختر وارث او باشد (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند پسر نداشته باشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به دختر او تعلق می گیرد.

اگر فقط یک پسر وارث او باشد (والدین متوفی در قید حیات نباشند و فرزند دیگری نداشته باشد): در این صورت تمام اموال باقی مانده از متوفی (ترکه) به پسر او تعلق می گیرد.

اگر فقط پدر و مادرش وارث او باشند (متوفی فرزندی نداشته باشد): در این صورت یک سوم از ترکه به مادر و دو سوم به پدر متوفی می رسد.

موانع انتقال ارث:

- از اموری که مانع ارث بردن می شود قتل است. اگر کسی مورث خود را به طور عمدی بکشد از ارث او محروم می شود.

- از دیگر موانع ارث کفر است و وارث کافر از مورث مسلمان ارث نمی برد.

- فرزند نامشروع (ولدالزنا) نیز از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی برد.

سهم طبقات مختلف وراث و نحوه احتساب آن

خویشاوندی موجب ارث می شود، و اگر کسی فوت کرد و از خود مالی به جا گذاشت، پس از برداشت هزینه های کفن و دفن میت و تجهیز آن مانند قیمت صدر، کافور، هزینه حمل جنازه و پرداخت بدهی های او و اخراج وصیت و...، باقی مانده بین وراث تقسیم می شود.

در وصیت تملیکی شخص وصیت نسبت به زائد بر یک سوم اموال برجای مانده از متوفی، موکول به اجازه ورثه می باشد و در صورت عدم اعلام رضایت، نسبت بر مازاد بر یک سوم وصیت اثری ندارد.

نکته ای که باید به آن توجه داشت آن است که شخص نمی تواند به موجب وصیت یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند. البته ممکن است شخص در زمان حیات خودش اموالی را به یک نفر از ورثه یا دیگران ببخشد یا صلح کند و ... که در اینجا عمل او قانونی است. آنچه که شخص از آن ممنوع می باشد محروم کردن ورثه از ارث از طریق وصیت است

برخی اصطلاحات حقوقی:

ترکه: مالی که از میت باقی می ماند.

مورث: شخص متوفی که از او مالی به جا می ماند.

وارث: شخصی که از متوفی ارث می برد.

خویشاوندی نسبی: عبارت است از وابستگی شخصی به شخص دیگر از طریق ولادت چه مستقیم باشد مانند رابطه پسر و پدر و چه با واسطه مانند رابطه دو برادر که به واسطه پدر با یکدیگر خویشاوند هستند.

خویشاوندی سببی: عبارت است از خویشاوندی بین دو نفر که در اثر ازدواج به وجود می آید مثل رابطه داماد با مادر همسر یا خواهرزن.

کافر: در شرع به کسی گفته می شود که به یگانگی خدا یا نبوت نبی اکرم (ص) و یا یکی از ضروریات دین اسلام مانند حرمت نوشیدن مشروبات الکلی یا زنا و ... معتقد نباشد.

وصیت: سفارش کسی به یک یا چند تن مبنی بر اجرای اعمال و دخل و تصرف در اموال وی پس از مرگ او. وصیت بر دو نوع می باشد یا تملیکی است یا عهدی.

در «وصیت تملیکی» متوفی در زمان حیاتش مال یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعد از فوتش به صورت مجانی به دیگری می دهد. در «وصیت عهدی» شخص یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری مأمور می کند. در وصیت عهدی در واقع شخص برای زمان فوتش به دیگری نمایندگی می دهد تا اعمالی را که خود می توانسته در زمان حیات انجام دهد از طرف او به جای آورد.

شرایط لازم برای انتقال ارث:

برای آنکه مالی از طریق ارث از کسی به دیگری منتقل شود، وجود بعضی شرایط لازم است که عبارتند از:

- از متوفی مالی به جا مانده باشد.

- باید بین مورث و وارث رابطه خویشاوندی وجود داشته باشد. این قرابت یا خویشاوندی ممکن است سببی یا نسبی باشد. در رابطه نسبی ارث به وراث تعلق می گیرد. در رابطه سببی، زوجیت دایم موجب ارث می شود اما توارث تنها بین زوجین برقرار می شود و خویشاوندان یکی از آن دو از دیگری ارث نمی برد برای مثال مادر و پدر و برادران شوهر وارث همسر او نمی شوند.

- از شرایط دیگر ارث آن است که مورث فوت کرده باشد و وارث نیز در زمان مرگ او زنده باشد.

- جنینی که در شکم مادر است به شرط آنکه زنده متولد شود، از مورث خود ارث خواهد برد.

- وارث مسلمان از مورث کافر ارث می برد. (عکس قضیه صادق نیست و کافر از مسلمان ارث نمی برد.)

4- طلاق با استناد به شروط 12 گانه عقدنامه

توضیح اینکه، در صورت تحقق هر یک از شروط عقدنامه و یا هر شرط دیگری غیر از آنچه که به صورت چاپی در عقدنامه نوشته شده(ماده 1119 قانون مدنی) و احراز تحقق آن شروط توسط دادگاه خانواده، زن وکیل در طلاق خود است و می تواند به نیابت و وکالت از مرد صیغه طلاق را جاری کند و رسیدگی دادگاه خانواده در این فرض جهت احراز وقوع شرط و امکان اعمال وکالت است.از جمله شروط ضمن عقد می توان به ازدواج مجدد مرد بدون اطلاع و رضایت زن (اعم از ازدواج دایم یا ازدواج موقت) ، ترک منزل توسط مرد، نپرداختن نفقه، محکومیت به حبس و زندان، اعتیاد مرد، سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج، ابتلای زوج به امراض صعب العلاج، جنون زوج، عقیم بودن زوج، اشاره کرد.

5- وکالت و حق طلاق ضمن عقدنامه یا سند جداگانه

در صورتیکه زن وکالت در طلاق یا حق طلاق داشته باشد با انتخاب یک وکیل دادگستری متخصص طلاق برای شوهر و یک وکیل دادگستری برای خود پروسه طلاق توافقی خود را شروع نموده و چون از طرف شوهر هم اختیار و وکالت دارد به تشخیص و میل و براساس خواست خود و با شرایطی که خود مناسب می داند طلاق را انجام میدهد.

6- زن و شوهر برای مدت طولانی از هم جدا زندگی کنند

این مورد در واقع دلیل مستقلی برای طلاق نیست و ذیل دلیل عسر و حرج بررسی و طبقه بندی می شود ولی به جهت فراگیر بودن آن را به عنوان دلیل مستقل بیان کردیم.

7- توسل به شرایط فسخ نکاح

همانطور که در ماده 1121 به بعد قانون مدنی آماده است عیوب و امور و مسائلی که قانون گذار به آنها اشاره نموده می تواند دلیل فسخ نکاح باشد. البته فسخ ماهیتی متفاوت از طلاق دارد و احتیاج به جریان صیغه مخصوصی شبیه طلاق وجود ندارد.

مهم ترین موارد و دلایل طلاق به درخواست زن

1- زن مدعی عسر و حرج باشد

عسر و حرج معنی مشخص و دقیقی ندارد ولی در لغت، به معنای سختی و مشقت است و در رویه قضایی به هر نوع سختی غیر قابل تحملی گفته می شود که ادامه زندگی با مرد را برای زن سخت و دشوار نماید البته به خوبی می توان درک کرد که تشخیص وقوع عسر و حرج با این نوع قانون گذاری و با این لحن قانونگذار در انحصار قاضی بوده و کاملا به سلیقه و میل شخص ایشان بستگی دارد!

2- زن مدعی کراهت و تنفر شدید از مرد باشد

کراهت و تنفر هم مانند عسر و حرج به عنوان دلیلی برای طلاق زوجه، واژه ای غیر قابل تحدید است. احراز کراهت و تنفر هم مانند مورد قبلی به میل و سلیقه و تشخیص قاضی سپرده شده است. در این فرض طلاق خلع محصوب می شود به این معنی که زن باید از قسمتی یا تمام مهریه خود گذشت نموده و نیز مرد نمی تواند بدون رضایت زوجه به طلاق رجوع کند

3- مرد بیش از شش ماه نفقه زن را نداده باشد

طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه به دو روش انجام می شود یکی به استناد شروط ضمن عقد نکاح (شروط 12 گانه ای که در عقدنامه ازدواج آماده) و دیگر به استناد ماده 1129 قانون مدنی.

اگر زن خانه را ترک کند چه پیامدهای برای وی خواهد داشت؟

اگر زن دلیل خوب ومحکمه پسندی مطابق با قوانین حقوقی خانواده برای ترک خانه نداشته باشد مرد می تواند به دادگاه برود و از زن بخواهد تا از وی تمکین کند . اگر دادگاه این را تایید کند که زن دلیل خوبی برای ترک خانه ندارد قوانین حقوقی خانواده برای زن پیامدهایی را به همراه دارد که عبارتند از:

1-به زن نفقه تعلق نخواهد گرفت.

2-دادگاه برای مرد این حق را قائل خواهد شد تا دوباره ازدواج کند.

3-مرد می توان به خاطر همین موضوع از زن طلاق بگیرد البته باید مهریه زن را بپردازد. البته حقوق دیگری مثل نفقه ، نصف اموال مرد و.. نیز به زن تعلق نخواهد گرفت.

زن ناشزه به چه زنانی گفته می شود؟

در مسائل حقوقی خانواده به زنی که از مرد تمکین نمی کند و از دستورات وی اطاعت نمی کند به اصطلاح ناشزه می گویند. این تمکین می تواند از نوع عام و خاص باشد.اگر مرد از زن توقعاتی خلاف شرع داشته باشد دیگر زن نیازی نیست که از او اطاعت کند و ناشزه نخواهد بود.

شیربها در مسائل حقوقی خانواده

در مسائل حقوقی خانواده برای شیربها قوانین خاصی را بیان نکرده است . شیربها از جمله مسائلی است که عرفا تعیین کننده ان بوده است.شیربها در مناطق مختلف به صورت های گوناگونی تعیین می شود. در بعضی از مناطق شیربها را نقدا مشخص می کنند و بعضی دیگر نیز بر این عقیده اند که داماد باید تعدادی از وسایل ضروری منزل را به عنوان شیربها خریداری کند.

حال اگر مرد در زمان عقد مقداری پول و یا اسباب را به عنوان شیربها پرداخت کند این مسئله از مهریه جدا است و نمی توان با پرداخت شیربها از پرداخت مهریه شانه خالی کرد.

زمانی که صحبت از تمکین زن از مرد می شود به چه معناست؟

در مسائل حقوقی خانواده زن وظایفی را دارد که در برابر مرد باید ان ها را انجام دهد.درصورت این که زن این وظایف را انجام ندهد و این موارد را مرد بتواند اثبات کند برای زن پیامدهای خوبی را در پی نخواهد داشت.

تمکین زن دو نوع است اولین مورد ان تمکین عام و دومین ان تمکین خاص بوده است.منظور از تمکین خاص این است که زن باید از نیازهای غریزی مرد اطلاعات کند. تمکین عام نیز به این معنا است که زن در همه مراحل زندگی باید از مرد اطاعات کند.و زن باید در همه مسائل نیز از مرد اطاعت کند . ریاست خانه از جمله ویژگی های مرد است.

البته مواردی نیز در مسائل حقوقی خانواده وجود دارد که اگر زن از مرد اطاعت نکند و نفقه نیز شامل حال او نیز خواهد شد که عبارتند از :

1-اگر مرد قادر نباشد تا خانه ای را برای زن و مناسب شان وی تهیه کند در این صورت زن می تواند به خانه مرد نرود و مرد هم باید برای زن نفقه او را پرداخت کند.

2-اگر زن بعد از عقد بفهمد که مرد به یکی از بیماری های جنسی مبتلاست مطابق قوانین حقوقی خانواده می تواند از نزدیکی با وی خودداری کند و نفقه خود را نیز از او دریافت کند.

3-اگر پزشک برای زن تجویز کند که باید از منزل خارج شود و این را راهی برای مداوای وی تشخیص دهد ان گاه مرد به زن اجازه خروج از منزل را ندهد زن می تواند بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود و به او نفقه نیز تعلق می گیرد.

4-زن زمانی که در عادت ماهانه باشد و یا پزشک به او توصیه کند که از نزدیکی امتناع کند در این صورت نیز می تواند از مرد تمکین نکند.

5-برای انجام دادن وظایف مذهبی که برای هر فردی واجب است نیز مثل حج زن می تواند از شوهر اطاعت نکرده و از منزل خارج شود .

6-اگر زن برای زندگی در خانه با شوهر دچار ضرر جسمی یا مالی و ابرویی شود می تواند خانه را ترک کند و به جای دیگری رود.تا زمانی که زن به خانه شوهر برنگردد باید نفقه وی را مرد پرداخت کند.

7-اگر مرد به زن حق سکونت را داده باشد زن خواهد توانست تا به منزل شوهر نرود و می تواند از شوهر نیز بخواهد تا در خانه ای که وی هست سکونت

آشنایی با انواع قوانین طلاق و مهریه در ایران

معنای لغوی طلاق، باز کردن گره و رها کردن است. در معنای حقوقی، طلاق به معنی انحلال نکاح دائم با رعایت تشریفات و شرایط مقرر در قانون می باشد. در عقد موقت (یا همان که در جامعه، با نام صیغه شناخته شده است)، طلاق وجود ندارد؛ در عقد موقت وقتی مدت آن منقضی شود یا اینکه شوهر مدت باقیمانده از عقد موقت را بذل (بخشش) کند {اصطلاحا بذل مدت گفته می شود} ازدواج منحل خواهد شد. بنابراین، اینکه گفته می شود در عقد موقت، طلاق وجود ندارد به این معناست. وگرنه، در عقد موقت هم، نتیجه انقضای مدت یا بذل مدت، جدایی شرعی و قانونی زن و شوهر از یکدیگر (طلاق) است.

قاعده (قانون) کلی طلاق در ایران

مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی ایران: « مرد میتواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد.» بنابراین، طلاق به اراده و خواست مرد صورت می گیرد بدون اینکه دلیل خاصی لازم باشد. زن هم میتواند درخواست طلاق بدهد اما باید بتواند یکی از شروط ضمن عقد مندرج در عقدنامه (سند نکاح) را ثابت کند یا اینکه بتواند عسر و حرج خود را نزد دادگاه ثابت کند. در غیر این صورت، زن نمیتواند طلاق بگیرد.

زن در چه مواردی میتواند طلاق بگیرد؟ به استناد ماده ۱۱۲۹ (استنکاف شوهر از پرداخت نفقه و عدم امکان اجرای حکم دادگاه مبنی بر الزام شوهر به پرداخت نفقه) و ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی (عسروحرج زوجه)؛ ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی (شروط ضمن عقد و توکیل به زن برای طلاق)؛ به استناد ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی (غیبت شوهر به مدت چهار سال

ملکی مشاع است که سهم هر یک از شرکا در آن مشخص نباشد. یا به عبارت دیگر، هر یک از شرکا در تمام آن ملک سهیم باشند. به همین دلیل فروش چنین ملکی از نظر حقوقی دارای نکاتی است که باید به آن توجه کرد.

برای فروش ملک مشاع به طور کل دو حالت داریم:

کلیه شرکا برای فروش ملک با هم توافق دارند.

یک یا چند نفر از شرکا مخالف فروش ملک هستند.

در حالت اول مشکلی برای فروش ملک نیست. صرفا باید برخی از نکات حقوقی املاک مثل حضور تمامی وراث و امضای مبایعه نامه توسط همگی آن‌ها یا حضور وکیل آن‌ها رعایت شود.

اما در حالت دوم باید به نکات حقوقی متفاوتی در معامله ملک مشاع توجه کنیم. اگر کلیه شرکا (حتی یک نفر) برای فروش راضی نباشد، باید ملک افزار و تفکیک شود تا هر کدام از شرکا بتوانند سهم خود را به صورت جداگانه بفروشند.

البته بعضی از املاک قابل افراز و تفکیک نیستند

نکات مهم حقوقی در زمان پیش خرید یا پیش فروش املاک

پیش خرید ملک می‌تواند برای خریدار صرفه اقتصادی قابل توجهی داشته باشد. به همین ترتیب پیش فروش ملک می‌تواند برای سازنده نیز راهکار مناسبی برای پیشبرد پروژه به حساب آید. در واقع اگر نکات لازم در این فعالیت اقتصادی به درستی رعایت شود، همین خریدار و هم سازنده سود می‌برند.

نکاتی که در پیش خرید باید به آن‌ها توجه کرد را می‌تواند در ۲ دسته کلی جای داد:

شناخت کافی از سازنده

عقد قرارداد حقوقی محکم، با رعایت تمامی نکات

اگر قبل از اقدام به پیش خرید، سازنده، اعتبار او و سابقه کاری وی را بررسی کرده باشید، می‌توانید با خیال راحت‌تری پیش خرید را انجام دهید.

باید توجه داشته باشید که قرارداد حقوقی پیش خرید جزییات متفاوتی به نسبت مبایعه نامه خرید و فروش ملک دارد. در قرارداد پیش خرید باید جزییاتی مثل زمان تحویل ملک، مبالغ و تاریخ اقساط، تناسب مراحل پرداخت با پیشرفت پروژه و کلیه نکاتی که می‌تواند حافظ منافع خریدار یا سازنده باشد نوشته شود